ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟ ΑΡΧΑΙΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ. Β ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ
Εσπερινό
Γυμνάσιο Γρεβενών
Τάξη B΄.
Διδάσκουσα: Γεωργία Κοθρά, φιλόλογος
Ασύγχρονη διδασκαλία.
Υποκείμενο- Αντικείμενο
Μονόπτωτα Δίπτωτα ρήματα
Επαναληπτική Θεωρία:
Υποκείμενο.
Στην
αρχαία ελληνική γλώσσα, μέσα σε μία πρόταση, το Υποκείμενο βρίσκεται ή
εννοείται σε πτώση Ονομαστική. Απαντά στο νοηματικό ερώτημα: Ποιος, ποια, ποιο; Ποιοι, ποιες, ποια; κάνουν την πράξη που λέει το ρήμα.
π.χ.
Υ
1. ὁ νόμος
τούς δικαίους τιμᾷ.
Μετάφραση :
ο νόμος τιμά τους δίκαιους. Υποκείμενο: ο
νόμος.
Αντικείμενο.
Στην
αρχαία ελληνική γλώσσα, μέσα σε μία πρόταση, το Αντικείμενο/α βρίσκεται ή
εννοείται στις τρεις πλάγιες πτώσεις : γενική, δοτική, αιτιατική. Απαντά στο
νοηματικό ερώτημα: ποιον, ποια, ποιο; Ποιους, ποιες ποια; Σε ποιους;
Απευθύνεται η πράξη που λέει το ρήμα. Ένα ρήμα μπορεί να έχει περισσότερα από
ένα αντικείμενα.
π.χ Α
1. ὁ νόμος
τούς δικαίους τιμᾷ.
Ένα Αντικείμενο:
τούς δικαίους
Το
ρήμα (τιμᾷ) με ένα αντικείμενο λέγεται μονόπτωτο ρήμα
2. Α Α
τοῖς
γενναίοις ἔπαινον δίδουσι
Μετάφραση:
δίνουν έπαινο στους γενναίους.
Δύο αντικείμενα: τοῖς γενναίοις , ἔπαινον
Το
ρήμα με δύο αντικείμενα, τα οποία δεν συνδέονται μεταξύ τους παρατακτικά,
λέγεται δίπτωτο ρήμα.
Άμεσο και έμμεσο αντικείμενο στα δίπτωτα
ρήματα:
Από τα δύο αντικείμενα ενός
δίπτωτου ρήματος, εκείνο στο οποίο μεταβαίνει αρχικά η ενέργεια του ρήματος και
συμπληρώνει άμεσα, δηλαδή βασικά, την έννοιά του, λέγεται άμεσο, ενώ εκείνο το
αντικείμενο το οποίο καθορίζει έμμεσα, δηλαδή συμπληρωματικά, την έννοια
του ρήματος λέγεται έμμεσο.
·
Γενικά
άμεσο είναι το σε αιτιατική αντικείμενο.
Π.χ. πληρῶ τήν φιάλην ὕδατος:
τήν φιάλην: άμεσο αντικείμενο, ὕδατος: έμμεσο αντικείμενο.
·
Εάν το ρήμα συντάσσεται με δύο
αιτιατικές, άμεσο είναι το αντικείμενο που δηλώνει πρόσωπο.
π.χ. διδάσκω τόν παῖδα μουσικήν: τόν παῖδα:άμεσο
αντικείμενο, μουσικήν: έμμεσο
αντικείμενο.
οὐ τοῦτο ἐρωτῶ σε: σε:
άμεσο αντικείμενο( πρόσωπο) τοῦτο:
έμμεσο αντικείμενο.
·
Όταν συντάσσεται με γενική και δοτική ,
άμεσο είναι συνήθως το σε γενική αντικείμενο.
π.χ. μετεσχήκαμεν ὑμῖν ἱερῶν τῶν σεμνοτάτων= λάβαμε μέρος μαζί σας
στις πιο μεγαλοπρεπείς τελετές.
ἱερῶν:
άμεσο αντικείμενο, ὑμῖν: έμμεσο αντικείμενο.
ΠΡΟΣΟΧΗ: το άμεσο και έμμεσο αντικείμενο ενός
δίπτωτου ρήματος δε συνδέονται ποτέ παρατακτικώς μεταξύ τους.
ΑΣΚΗΣΕΙΣ.
Στις
παρακάτω προτάσεις :1 .Να βρείτε το Υποκείμενο και τα Αντικείμενα των ρημάτων.
2. Να χαρακτηρίσετε τα ρήματα των προτάσεων ως μονόπτωτα ή δίπτωτα. 3. Στα
δίπτωτα ρήματα να κρίνετε ποιο αντικείμενο είναι άμεσο και ποιο έμμεσο.
(Σημείωση:
σας δίνω και τη μετάφραση στα νέα ελληνικά της καθεμίας αρχαίας ελληνικής
πρότασης, ώστε κατανοώντας καλύτερα το νόημά της, να σχεδιάσετε και τη σύνταξη
αυτής.)
1.
Λέγω Σωκράτῃ
τὴν ἀλήθειαν.
(= Λέω στο Σωκράτη την αλήθεια.)
2. Θάρρει τοῦτο
(= Έχε θάρρος σ' αυτό)
3.
Γέρων αγρούς
και αμπέλους έχει.
(=ένας
γέροντας έχει αγρούς και αμπέλια)
4. Κῦρος δίδωσι μυρίους δαρεικοὺς τῷ Κλεάρχῳ
(= Ο Κύρος δίνει 10.000 δαρεικούς στον Κλέαρχο)
5. Κλέαρχος ὠφέλει τοὺς Ἕλληνας.
(= Ο Κλέαρχος ωφελούσε τους Έλληνες)
6. Κέντρον αι μέλιτται έχουσιν
(=Οι μέλισσες έχουν κεντρί)
7. Εὖ ποιεῖτε τοὺς φίλους
(= Να ευεργετείτε τους φίλους)
8. Ἐγέμισε τὴν ναῦν ξύλων
(= Γέμισε το καράβι με ξύλα)
9. Ἔπαυσαν τὸν Τιμόθεον τῆς
στρατηγίας
(= Έπαυσαν τον Τιμόθεο από τη στρατηγία)
10.
Ἐθαύμαζον αὐτοὺς τῆς τόλμης
(= Τους θαύμαζαν εξαιτίας της τόλμη τους)
11.
Ἄγει ἵππον τῶν ἡνίων
(= Οδηγεί το άλογο από τα ηνία)
12.
Ἐγὼ γράφω ἐπιστολήν.
